Συχνά αναρωτιόμαστε ως εκπαιδευτικοί ποιο τμήμα του πολιτισμού πρέπει να συμπεριλάβουμε και ποιο να εξαιρέσουμε – λόγω χρονικών περιορισμών...
Συχνά αναρωτιόμαστε ως εκπαιδευτικοί ποιο τμήμα του πολιτισμού πρέπει να συμπεριλάβουμε και ποιο να εξαιρέσουμε – λόγω χρονικών περιορισμών - από τη διδασκαλία στους μαθητές μας, στα παιδιά, στη σημερινή νεολαία και αυριανούς μοχλούς της κοινωνικής εξέλιξης. Κατά αναγκαία συνθήκη οδηγούμαστε στην επιλογή του τι αποτελεί πολιτισμό και τι έχει κατ’ ολίσθηση παρεισφρήσει στο εννοιολογικό του περιεχόμενο. Είναι άραγε πολιτισμός μόνο οι εκθέσεις ζωγραφικής, τα μουσεία σύγχρονής, παραδοσιακής ή ιστορικής τέχνης, τα κινηματογραφικά έργα, οι θεατρικές παραστάσεις και η μουσική; Είναι σίγουρα κι αποτελούν και γενεσιουργό βάση της ύπαρξής του. Διότι πολιτισμός χωρίς όλα αυτά δεν θα μπορούσε να υπάρξει; Όμως ο πολιτισμός περιέχεται και αποδεικνύεται και σε πολλά άλλα επίπεδα της καθημερινότητάς μας, τα οποία πολλοί από εμάς μάλλον εύκολα και συχνά προσπερνάμε.
Τι θα πρέπει λοιπόν να μεταλαμπαδεύουμε στα παιδιά ως πολιτιστική γνώση; Και κυρίως, πως κάνουμε πράξη όλα, όσα προσπαθούμε να τους διδάξουμε; Πως τα πείθουμε να ασχοληθούν με τον πολιτισμό και με τις πτυχές του, που αρχικά φαντάζουν πληκτικές για την ηλικία τους;
Πολιτισμός είναι η αξιοπρέπεια που επιφυλάσσουμε ως υποδοχή στη νεολαία, στην τρίτη ηλικία αλλά και στους συνανθρώπους μας. Πολιτισμός είναι η λύση στα προβλήματα της νεολαίας, ο αγώνας για την πρακτική εφαρμογή αυτών των λύσεων και όχι η παραμονή τους σε θεωρητικές κατασκευές και μεγάλες ιδέες, που δεν έρχονται ποτέ σε επαφή με την πράξη. Πολιτισμός είναι ένα μέγεθος, που για να το καταστήσουμε κατανοητό και κατά συνέπεια αποδεκτό στη νεολαία θα πρέπει να επικοινωνήσουμε μαζί της, να παρακολουθήσουμε τη μορφή, που η νεολαία δίνει σε αυτόν και να τη συνδράμουμε να το εκφράσει.
Παρακολουθώ με θαυμασμό τα τελευταία δύο χρόνια τον μεγάλο και συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των παιδιών , που αποφασίζει να ασχοληθεί με τη μουσική σε επίπεδο σπουδών και μελέτης. Ξεφυτρώνουν στην πόλη μας συνεχώς μουσικά σχήματα εφήβων , που ξαγρυπνάνε πάνω στο πεντάγραμμο, αλλά που δυστυχώς δεν βρίσκουν στην πόλη με τα χίλια χρώματα – είναι άραγε; - χώρο και τόπο για να εκφραστούν. Παιδιά, που μελετάνε το μουσικό όργανο της επιλογής τους, κοινωνούν τα κατορθώματά τους σε αυτό με τους συνομηλίκους τους, αλλά δεν βρίσκουν ένα μέρος για να κάνουν μία εκδήλωση, να εμφανίσουν το πόνημά τους ή το αποτέλεσμα της μελέτης τους. Είναι άραγε τόσο δύσκολο να αξιοποιήσουμε δημοτικά κτίρια και ακίνητα, που εξαντλούν το ρόλο τους στη φωτισμένη όψη τους τα βράδια; Είναι τόσο δαπανηρό ή επιζήμιο να χρησιμοποιήσουμε τα γεμάτα ιστορία και πολιτισμό, αχρησιμοποίητα κτίρια του Δήμου Ξάνθης, για να αποτελέσουν σημείο επαφής του πολιτισμού των νέων μας με τον πολιτισμό και την ιστορία του τόπου μας;
Ένας τεράστιας ιστορικής αξίας και κατά δαπανηρότατο τρόπο πρόσφατα συντηρηθέν κτίριο , όπως αυτό του Μουζαφέρ Μπέη, θα μπορούσε να ανοίξει τις πύλες του στη νεολαία, να φιλοξενήσει οργανωμένα την έκφραση των μουσικών της αναζητήσεων, να γίνει χώρος ζωντανών και πολιτιστικών εκδηλώσεων των νέων, μετουσιώνοντάς το έτσι και σε δίαυλο επαφής των νέων με την παράδοση του τόπου μας. Διαφωνεί κανείς ότι εάν πιέσουμε ένα έφηβο σήμερα να επισκεφθεί το συγκεκριμένο κτίριο και να διαβάσει την ιστορία του, δεν θα καταφέρουμε και πολλά; Αν όμως του επιτρέψουμε να πραγματώσει εκεί μία συναυλία με δικής του ηλικίας ανθρώπους, δεν θα ρίξει και κάποια στιγμή από περιέργεια μία ματιά στις πληροφοριακές για την ιστορία του κτιρίου ταμπέλες;
Ένας υπέροχος πολυχώρος, όπως το «Π» των καπναποθηκών που σε τμήμα του συνολικού κτηρίου αναστήλωσε και στεγάζατε το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης δεν θα μπορούσε να φιλοξενήσει ανάλογες εκδηλώσεις στο τεράστιο κατά έκταση αχρησιμοποίητο χώρο του; Ναι, είναι αλήθεια. Οι άνθρωποι του ιδρύματος αποτελούν, με τον ελάχιστο υποστηριγμένο μέχρι σήμερα αγώνα τους, κοιτίδα πραγματικού πολιτισμού και όαση πολιτιστικών αναζητήσεων. Πόσο όμως χώρος του κτιρίου παραμένει αχρησιμοποίητος από χρόνια και ενώ υπήρχαν πάρα πολλές ευκαιρίες να εκταμιευτούν χρήματα για την αξιοποίησή του από τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης που ειδικά τα τελευταία είχαν κονδύλια εξειδικευμένα για το Πολιτισμό;
Πως άραγε εμείς , είτε ως εκπαιδευτικοί είτε απλώς ως μεγαλύτεροι, θα μπορέσουμε να διδάξουμε πολιτισμό στη νέα γενιά , όταν της στερούμε τους χώρους έκφρασης, της όποιας πολιτιστικής αναζήτησης έχουν από μόνοι τους μέχρι σήμερα;
Ας αρχίσουμε επιτέλους να αξιοποιούμε τα μέσα που έχουμε για να ενισχύσουμε τον πολιτισμό και την επαφή του με τη νεότερη γενιά. Ας της δώσουμε λόγους να συνδεθεί με την παράδοση και την ιστορία αυτού του τόπου, καθιστώντας την κοινωνό των όσων ήδη υπάρχουν εδώ και εκατό χρόνια, ως πάλκο έκφρασης των δικών της πολιτιστικών αναζητήσεων. Ας τους δείξουμε ότι η τοπική εξουσία όχι μόνο δεν αδιαφορεί για τις πολιτιστικές τους αναζητήσεις, αλλά τους παράσχει και βήμα έκφρασής τους.
Κλείνω αναφέροντας ένα παράδειγμα άσκησης έξυπνης εξουσίας: όταν στην Σουηδία θέλησαν να πείσουν τους Σουηδούς να χρησιμοποιούν – για λόγους άσκησης, υγείας και σωματικής ευεξίας – τις απλές σκάλες αντί για τις ευρισκόμενες δίπλα κυλιόμενες, έπραξαν το εξής: χρωμάτισαν τις απλές σκάλες ως πλήκτρα πιάνου και τοποθέτησαν σε κάθε σκαλοπάτι ηχητική αναπαραγωγή μίας νότας. Σε ελάχιστες μέρες όλοι οι διερχόμενοι έπαιζαν – ανεβοκατεβαίνοντας τις σκάλες – με τους ήχους του κάθε σκαλοπατιού και από στις κυλιόμενες δεν ανέβαιναν ούτε οι ηλικιωμένοι! Υπάρχουν τρόποι να ωθήσεις τους ανθρώπους προς το υγιές και δύσκολο. Το μόνο που χρειάζεται είναι έμπνευση και όρεξη για δουλειά.
Πολιτισμός είναι η αξιοπρέπεια που επιφυλάσσουμε ως υποδοχή στη νεολαία, στην τρίτη ηλικία αλλά και στους συνανθρώπους μας. Πολιτισμός είναι η λύση στα προβλήματα της νεολαίας, ο αγώνας για την πρακτική εφαρμογή αυτών των λύσεων και όχι η παραμονή τους σε θεωρητικές κατασκευές και μεγάλες ιδέες, που δεν έρχονται ποτέ σε επαφή με την πράξη. Πολιτισμός είναι ένα μέγεθος, που για να το καταστήσουμε κατανοητό και κατά συνέπεια αποδεκτό στη νεολαία θα πρέπει να επικοινωνήσουμε μαζί της, να παρακολουθήσουμε τη μορφή, που η νεολαία δίνει σε αυτόν και να τη συνδράμουμε να το εκφράσει.
Παρακολουθώ με θαυμασμό τα τελευταία δύο χρόνια τον μεγάλο και συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των παιδιών , που αποφασίζει να ασχοληθεί με τη μουσική σε επίπεδο σπουδών και μελέτης. Ξεφυτρώνουν στην πόλη μας συνεχώς μουσικά σχήματα εφήβων , που ξαγρυπνάνε πάνω στο πεντάγραμμο, αλλά που δυστυχώς δεν βρίσκουν στην πόλη με τα χίλια χρώματα – είναι άραγε; - χώρο και τόπο για να εκφραστούν. Παιδιά, που μελετάνε το μουσικό όργανο της επιλογής τους, κοινωνούν τα κατορθώματά τους σε αυτό με τους συνομηλίκους τους, αλλά δεν βρίσκουν ένα μέρος για να κάνουν μία εκδήλωση, να εμφανίσουν το πόνημά τους ή το αποτέλεσμα της μελέτης τους. Είναι άραγε τόσο δύσκολο να αξιοποιήσουμε δημοτικά κτίρια και ακίνητα, που εξαντλούν το ρόλο τους στη φωτισμένη όψη τους τα βράδια; Είναι τόσο δαπανηρό ή επιζήμιο να χρησιμοποιήσουμε τα γεμάτα ιστορία και πολιτισμό, αχρησιμοποίητα κτίρια του Δήμου Ξάνθης, για να αποτελέσουν σημείο επαφής του πολιτισμού των νέων μας με τον πολιτισμό και την ιστορία του τόπου μας;
Ένας τεράστιας ιστορικής αξίας και κατά δαπανηρότατο τρόπο πρόσφατα συντηρηθέν κτίριο , όπως αυτό του Μουζαφέρ Μπέη, θα μπορούσε να ανοίξει τις πύλες του στη νεολαία, να φιλοξενήσει οργανωμένα την έκφραση των μουσικών της αναζητήσεων, να γίνει χώρος ζωντανών και πολιτιστικών εκδηλώσεων των νέων, μετουσιώνοντάς το έτσι και σε δίαυλο επαφής των νέων με την παράδοση του τόπου μας. Διαφωνεί κανείς ότι εάν πιέσουμε ένα έφηβο σήμερα να επισκεφθεί το συγκεκριμένο κτίριο και να διαβάσει την ιστορία του, δεν θα καταφέρουμε και πολλά; Αν όμως του επιτρέψουμε να πραγματώσει εκεί μία συναυλία με δικής του ηλικίας ανθρώπους, δεν θα ρίξει και κάποια στιγμή από περιέργεια μία ματιά στις πληροφοριακές για την ιστορία του κτιρίου ταμπέλες;
Ένας υπέροχος πολυχώρος, όπως το «Π» των καπναποθηκών που σε τμήμα του συνολικού κτηρίου αναστήλωσε και στεγάζατε το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης δεν θα μπορούσε να φιλοξενήσει ανάλογες εκδηλώσεις στο τεράστιο κατά έκταση αχρησιμοποίητο χώρο του; Ναι, είναι αλήθεια. Οι άνθρωποι του ιδρύματος αποτελούν, με τον ελάχιστο υποστηριγμένο μέχρι σήμερα αγώνα τους, κοιτίδα πραγματικού πολιτισμού και όαση πολιτιστικών αναζητήσεων. Πόσο όμως χώρος του κτιρίου παραμένει αχρησιμοποίητος από χρόνια και ενώ υπήρχαν πάρα πολλές ευκαιρίες να εκταμιευτούν χρήματα για την αξιοποίησή του από τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης που ειδικά τα τελευταία είχαν κονδύλια εξειδικευμένα για το Πολιτισμό;
Πως άραγε εμείς , είτε ως εκπαιδευτικοί είτε απλώς ως μεγαλύτεροι, θα μπορέσουμε να διδάξουμε πολιτισμό στη νέα γενιά , όταν της στερούμε τους χώρους έκφρασης, της όποιας πολιτιστικής αναζήτησης έχουν από μόνοι τους μέχρι σήμερα;
Ας αρχίσουμε επιτέλους να αξιοποιούμε τα μέσα που έχουμε για να ενισχύσουμε τον πολιτισμό και την επαφή του με τη νεότερη γενιά. Ας της δώσουμε λόγους να συνδεθεί με την παράδοση και την ιστορία αυτού του τόπου, καθιστώντας την κοινωνό των όσων ήδη υπάρχουν εδώ και εκατό χρόνια, ως πάλκο έκφρασης των δικών της πολιτιστικών αναζητήσεων. Ας τους δείξουμε ότι η τοπική εξουσία όχι μόνο δεν αδιαφορεί για τις πολιτιστικές τους αναζητήσεις, αλλά τους παράσχει και βήμα έκφρασής τους.
Κλείνω αναφέροντας ένα παράδειγμα άσκησης έξυπνης εξουσίας: όταν στην Σουηδία θέλησαν να πείσουν τους Σουηδούς να χρησιμοποιούν – για λόγους άσκησης, υγείας και σωματικής ευεξίας – τις απλές σκάλες αντί για τις ευρισκόμενες δίπλα κυλιόμενες, έπραξαν το εξής: χρωμάτισαν τις απλές σκάλες ως πλήκτρα πιάνου και τοποθέτησαν σε κάθε σκαλοπάτι ηχητική αναπαραγωγή μίας νότας. Σε ελάχιστες μέρες όλοι οι διερχόμενοι έπαιζαν – ανεβοκατεβαίνοντας τις σκάλες – με τους ήχους του κάθε σκαλοπατιού και από στις κυλιόμενες δεν ανέβαιναν ούτε οι ηλικιωμένοι! Υπάρχουν τρόποι να ωθήσεις τους ανθρώπους προς το υγιές και δύσκολο. Το μόνο που χρειάζεται είναι έμπνευση και όρεξη για δουλειά.
Παυλίνα Ασκαρίδου
Καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας
Δεν υπάρχουν σχόλια