Με αδιάφορο το πολιτικοοικονομικό κατεστημένο, η επαρχία μαραζώνει – και μαζί της το μέλλον της χώρας.
Με αδιάφορο το πολιτικοοικονομικό κατεστημένο, η επαρχία μαραζώνει – και μαζί της το μέλλον της χώρας.
Η εικόνα είναι γνώριμη πια: κλειστά σχολεία, ερειπωμένα χωριά, μοναχικοί ηλικιωμένοι. Κι όμως, για τη συντριπτική πλειοψηφία των κέντρων λήψης αποφάσεων, όλα αυτά δεν προκαλούν ανησυχία — ούτε καν ντροπή. Η δημογραφική κατάρρευση της ελληνικής περιφέρειας, όπως ιδιαίτερα στο παράδειγμα του Έβρου, εξελίσσεται χωρίς αντίσταση, χωρίς σχέδιο, χωρίς φωνή.
Η ελληνική πολιτεία δείχνει να μην αντιλαμβάνεται τη γεωπολιτική, κοινωνική και εθνική σημασία αυτής της σιωπηλής αποσύνθεσης. Στον Βόρειο Έβρο, η εικόνα είναι πλέον δραματική: πληθυσμός μειωμένος κατά 15–25% μέσα σε μία δεκαετία, μαζική μετανάστευση των νέων, συρρίκνωση βασικών υπηρεσιών, εγκατάλειψη της αγροτικής και μεταποιητικής δραστηριότητας.
Κι ενώ η πραγματικότητα κραυγάζει για ουσιαστική παρέμβαση, αυτό που προσφέρεται είναι επικοινωνιακή διευθέτηση: η πρόταση για διοικητική διάσπαση του Έβρου και δημιουργία μιας νέας Περιφερειακής Ενότητας «Βορείου Έβρου».
Μια θεσμική αναδιάταξη δίχως ουσία. Διότι, όπως προβλέπει η θεσμοθετημένη αυτοδιοικητική δομή, οι Περιφερειακές Ενότητες δεν διαθέτουν αρμοδιότητες σχεδιασμού ή υλοποίησης αναπτυξιακών πολιτικών, δεν έχουν αιρετό όργανο, ούτε δικό τους προϋπολογισμό. Ο αντιπεριφερειάρχης έχει ρόλο τυπικό, όσο και να θέλει αντικειμενικά δεν μπορεί να γίνει ο ηγέτης τοπικού οράματος. Η νέα Ενότητα, αν δημιουργηθεί, θα είναι απλώς ένας άλλος τίτλος σε έναν άδειο φάκελο.
Το ζητούμενο δεν είναι η διαχείριση της παρακμής, αλλά η ανατροπή της. Και αυτή απαιτεί ένα νέο υπόδειγμα περιφερειακής πολιτικής: με θεσμική αυτοτέλεια, κοινωνική συμμετοχή και στοχευμένα οικονομικά εργαλεία.
Η περιοχή διαθέτει όλα τα αντικειμενικά πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να στηρίξουν ένα τέτοιο όραμα:
- εύφορη γη και παραγωγική παράδοση,
- στρατηγική θέση στις πύλες της Ευρώπης,
- πλούσια ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα,
- υποδομές ανεκμετάλλευτες,
- και μια κοινωνία που παρά την εγκατάλειψη, δεν έχει παραιτηθεί.
- Αντί για μια νέα Π.Ε., αυτό που χρειάζεται ο Βόρειος Έβρος είναι:
- ειδικό θεσμικό καθεστώς αναπτυξιακής ζώνης,
- συγχώνευση διοικητικών δομών με στόχο την κρίσιμη αναπτυξιακή μάζα,
- φορολογικά και κοινωνικά κίνητρα εγκατάστασης,
- και ένα δημοκρατικό όργανο σχεδιασμού και λογοδοσίας, που να εκπροσωπεί πραγματικά τις ανάγκες του τόπου.
Το πολιτικοοικονομικό κατεστημένο μπορεί να επιλέγει την αδράνεια. Αλλά η χώρα δεν έχει πλέον το περιθώριο να θεωρεί την επαρχία της ως εσωτερική «αποικία» ή στατιστικό παράρτημα. Αν συνεχιστεί αυτή η πορεία, δεν θα χαθεί απλώς η περιφέρεια — θα χαθεί η ισορροπία ολόκληρου του εθνικού κορμού.
Και αυτή την απάντηση δεν την δίνει κανένας διοικητικός χάρτης. Τη δίνει — ή δεν τη δίνει — η πολιτική βούληση.
Ο Βόρειος Έβρος δεν ζητά χάρτινη αυτονόμηση. Ζητά δικαίωμα στη συνέχεια. Όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά δημογραφικά, παραγωγικά και θεσμικά.
Και αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο — αλλά και πολύ πιο αναγκαίο — από μια απλή αλλαγή τίτλου στον διοικητικό χάρτη.
*Σύμβουλος στρατηγικού σχεδιασμού βιώσιμης ανάπτυξης – Πρώην Πρόεδρος ΚΑΠΕ ( Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας)
Γράφει ο Βασίλης Τσολακίδης*
Δεν υπάρχουν σχόλια