Με το όνομα χαλβάς χαρακτηρίζεται μια ποικιλία από διαφορετικά γλυκίσματα, τα οποία συναντώνται σε διάφορες παραλλαγές σε όλες τις χώρες των...
Με το όνομα χαλβάς χαρακτηρίζεται μια ποικιλία από διαφορετικά γλυκίσματα, τα οποία συναντώνται σε διάφορες παραλλαγές σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων, αρκετές της Μεσογείου και αρκετές της Μέσης Ανατολής (μέχρι και την Ινδία και το Πακιστάν).
Πρώτες ύλες για τους χαλβάδες είναι συνήθως κάποια λιπαρή ουσία (βούτυρο, ελαιόλαδο, ηλιέλαιο, ταχίνι), άμυλο (νισεστές, σιμιγδάλι), ενώ σε μερικές χώρες χρησιμοποιούν και υλικά όπως καρότο, ρεβίθι ή παπάγια και γλυκαντικές ουσίες (ζάχαρη, μέλι, πετιμέζι, γλυκόζη, χαρουπόμελο). Για ποικιλία στις γεύσεις ή σαν διακόσμηση, προστίθενται συνήθως διάφοροι ξηροί καρποί (κυρίως αμύγδαλα, σταφίδες) και αρωματίζεται με μπαχαρικά (βανίλια, γαρύφαλλο, κανέλα, κάρδαμο, κρόκος), μέλι, κακάο ή σοκολάτα, ξύσμα ξινών φρούτων ή/και κομματάκια από αυτά, χυμούς φρούτων ή άλλα φυσικά αρωματικά παρασκευάσματα (ροδόνερο, αφεψήματα λουλουδιών).
Η ρίζα της ονομασίας του
Η ονομασία του φαίνεται να προέρχεται από την αραβική ρίζα حلوى ή hulw (χαλβά), που σημαίνει γλυκό. Η προφορά της λέξης στις χώρες αυτές είναι περίπου ίδια, ωστόσο οι παραλλαγές ξεχωρίζουν από την όψη και την υφή. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς μπήκε στην Ελλάδα, πιθανολογείται ότι πέρασε στην ελληνική κουζίνα προς το τέλος του 12ου αιώνα.
Τα σύγχρονα διατροφικά αδιέξοδα που δημιούργησε η τεχνολογία τροφίμων με την κατάχρηση συντηρητικών και χημικών υποκατάστατων, έστρεψαν και πάλι το ενδιαφέρον στις διατροφικές συνήθειες των περασμένων δεκαετιών και σε μία σειρά προϊόντων που αποτελούσαν τη βάση της διατροφής από αρχαιοτάτων χρόνων, ώστε άρχισαν να συζητιούνται το πετιμέζι, το ταχίνι και το σουσαμόλαδο.
Από τους γνωστότερους χαλβάδες είναι ο σησαμένιος, ο σιμιγδαλένιος, ο φαρσαλινός ή παζαριώτικος, παραδοσιακός χαλβάς των Φαρσάλων, ο περσικός και ο κετέν χαλβάς. Ο χαλβάς από σησάμι (σωστότερα από ταχίνι) είναι νηστίσιμος, ανάλογα, όμως, με την τήρηση της νηστείας για το λάδι, νηστίσιμοι θεωρούνται και οι άλλοι δύο τύποι εφόσον έχουν παρασκευαστεί τοιουτοτρόπως.
Ονομάζεται και χαλβάς του μπακάλη λόγω της διάθεσης σε παντοπωλεία παλαιότερα, ενώ πλέον συναντάται εν γένει σε καταστήματα ειδών τροφίμων. Στο εμπόριο πωλείται κατεξοχήν σε ορθογώνιες συσκευασίες σε διάφορες γευστικές παραλλαγές, όπως με βανίλια ή και μέλι, με αμύγδαλα, φουντούκια ή σταφίδες, με κακάο, ανάμικτος (μισός με βανίλια και μισός με κακάο) ή με επικάλυψη σοκολάτας.
Τρώγεται στη Μέση Ανατολή, σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, αλλά και στην Πολωνία.
Από τη Μικρασία στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η κατανάλωση χαλβά αναπτύχθηκε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, με την έλευση των Ελλήνων Μικρασιατών που είχαν την παράδοση και την τεχνογνωσία παρασκευής του προϊόντος (όπως ο χαλβάς Κυργίων Δράμας και Δραπετσώνας, που έχουν τις ρίζες τους από τη Μικρά Ασία).
Η κατανάλωση αυτού του χαλβά προτιμάται ιδιαίτερα στα Κούλουμα, επειδή είναι ο μόνος που δεν περιέχει αρτύσιμα υλικά.
Γιατί χαρακτηρίζουμε ένα άνθρωπο … “χαλβά”;
Δεν είναι λίγες οι φορές που αναφερομάστε σε κάποιο άνθρωπο με τη συγκεκριμένη έκφραση είτε χάρηω αστεϊσμού, είτε γιατί θέλουμε να του αποδώσουμε τις… ιδιότητες του συγκεκριμένου γλυκού. Λόγω της μαλακής υφής του γλυκίσματος, ως χαλβάς χαρακτηρίζεται ο άνθρωπος που δεν παίρνει πρωτοβουλίες και ακολουθεί τις υποδείξεις των άλλων συνεχώς.
Λαογραφία
Συμβολική χρήση πρωτογενών υλικών της γης, όπως σιτάρι, το κρασί, το λάδι και οι καρποί γίνεται γενικότερα και σε τελετουργικές προσφορές, στις καίριες στιγμές της καλλιέργειας της γης, από τη σπορά ως το μάζεμα των καρπών, αλλά και στα διαβατήρια έθιμα του κύκλου της ζωής: γέννηση – γάμος – θάνατος.
Στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία τα πολυσπόρια στα καρναβαλικά δρώμενα, οι νηστίσιμες στριφτές πίτες με γέμιση τρυφερών φύλλων και χορταρικών που μόλις έχουν βγει, οι χαλβάδες, οι λαλαγγίτες με σουσάμι και μέλι χαρακτηρίζουν όλο το λιτοδίαιτο των αγροτών μετά την κρεατοφαγία της 1ης εβδομάδας του Τριωδίου.
Στην Ελλάδα αναβιώνει ως σήμερα το έθιμο του «χάσκα», παιχνίδι στο οποίο ο πατέρας ή η μητέρα δένει ένα κομμάτι χαλβά με νήμα που στερεώνει στην άκρη ενός ξύλου με μήκος ένα μέτρο περίπου (συνήθως τον πλάστη της πίτας) ή παλαιότερα στην οροφή. Μόλις τελειώσει το τραπέζι της Τυρινής, όλοι οι παρακαθήμενοι περιμένουν τη σειρά τους στο τραπέζι με τα χέρια πισθάγκωνα, για να μην μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν, και το στόμα ανοικτό. Ο πατέρας ή η μητέρα παίρνει το ξύλο με το χαλβά και το περιφέρει μπροστά στο στόμα όλων ως εκκρεμές από τον μικρότερο στο μεγαλύτερο και αρχίζει να κατευθύνει το κομμάτι στο ανοιχτό στόμα αυτού που περιμένει να το χάψει. Όποιος το πιάσει είναι ο νικητής.
Στις Ισλαμικές χώρες ο χαλβάς έχει καθιερωθεί ως κυρίως γλυκό στο Ραμαζάνι, ιδιαίτερα κατά την τριήμερη γιορτή με την οποία τελειώνει (αραβ. Ιντ αλ-φιτρ: εορτή τέλους νηστείας). Στο Αφγανιστάν τη νύχτα πριν την εορταστική μέρα οι οικογένειες κάθε γειτονιάς μαζεύονται στο σπίτι ενός σεβάσμιου προσώπου για να φτιάξουν χαλβά τον οποίο μοιράζονται τα μέλη τους και, αν περισσέψει μετά τη γιορτή, για να πάρουν στο σπίτι.
- Ποια οφέλη προσφέρει στην υγεία και τη διατροφή μας;
- Καλά λιπαρά και λιγνάνες για την υγεία της καρδιάς
Λόγω της περιεκτικότητάς του σε ταχίνι και σε ξηρούς καρπούς μπορεί να προσφέρει πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Αρχικά, αποτελεί πηγή μονοακόρεστων και πολυακόρεστων «καλών» λιπαρών οξέων, τα οποία συμβάλλουν στην καλή λειτουργία της καρδιάς και την προστασία από την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων.
Ταυτόχρονα, ο σησαμένιος χαλβάς, είναι πλούσιος σε λιγνάνες. Οι λιγνάνες ανήκουν στην κατηγορία των φυτοοιστρογόνων, ενώσεων δηλαδή που μιμούνται τη δράση των γυναικείων ορμονών και φαίνεται να δρουν ευεργετικά για την υγεία της καρδιάς.
Ασβέστιο, μαγνήσιο και φώσφορος για γερά οστά
Επιπροσθέτως, ο σησαμένιος χαλβάς είναι καλή πηγή ασβεστίου, μαγνησίου και φωσφόρου, συστατικά απαραίτητα για την υγεία των οστών τη λειτουργία του μυϊκού και του νευρικού συστήματος.
Όσον αφορά το μυϊκό σύστημα, λόγω των ξηρών καρπών ο χαλβάς αποτελεί καλή πηγή πρωτεϊνών ιδίως στην περίοδο της νηστείας όπου οι ζωικές πρωτεΐνες απουσιάζουν από τη διατροφή.
Βιταμίνες του συμπλέγματος Β για ενέργεια
Επιπλέον, περιέχει βιταμίνες Β1, Β2 και νιασίνη οι οποίες ενισχύουν την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και συμβάλλουν στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπών και την παραγωγή ενέργειας.
Ποιο είναι όμως το μεγαλύτερο πλεονέκτημά του;
Το μεγαλύτερο ίσως πλεονέκτημα του χαλβά έναντι των υπολοίπων γλυκών είναι η αντικατάσταση της ζάχαρης με μέλι. Το μέλι αποτελεί καλύτερη γλυκαντική ουσία η οποία προσδίδει έντονη γλυκιά γεύση και σε αντίθεση με τη ζάχαρη μας εφοδιάζει με βιταμίνες, μικροθρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκχαρα.
Tip: Ελέγξτε την ετικέτα του χαλβά που αγοράζετε αποφύγετε όσους περιέχουν σιρόπι γλυκόζης ή φρουκτόζης στην ετικέτα και επιλέξτε κάποιον που να περιέχει μέλι ως γλυκαντικό.
Πόσες θερμίδες περιέχει ο σησαμένιος χαλβάς;
Ο σησαμένιος χαλβάς στην αγορά υπάρχει με μία ευρεία γκάμα γευστικών επιλογών που περιλαμβάνουν χαλβά με κακάο, με βανίλια, με μαστίχα με ξηρούς καρπούς, με σοκολάτα, κ.α. Η διατροφική τους αξία συνοψίζεται στον πίνακα που ακολουθεί:
Διατροφική αξία / 30γρ σησαμένιου χαλβά
Γεύση Ενέργεια (kcal) Υδατάνθρακες (γρ) Σάκχαρα (γρ) Λιπαρά (γρ) Κορεσμένα (γρ)
Με κακάο 4,14 13,53 11,1 9,57 2,19
Με βανίλια 4,23 13,71 11,4 9,96 1,98
Με καρύδια & μέλι 4,02 14,7 13,95 9,81 1,68
Με σοκολάτα 4,02 12,93 10,8 10,44 2,61
Πόσο μπορώ να καταναλώσω;
Ο χαλβάς αποτελεί ένα «θερμιδικά πυκνό» τρόφιμο καθώς σε μικρή ποσότητα περιέχει αρκετές θερμίδες. Ως εκ τούτου, μία καλή ποσότητα είναι αυτή των 30γρ, όσο δηλαδή το μέγεθος ενός σπιρτόκουτου, 1-2 φορές την ημέρα ανάλογα τις ημερήσιες ανάγκες σας.
Δεν υπάρχουν σχόλια