GRID_STYLE
TRUE

Classic Header

{fbt_classic_header}

ΠΗΓΗ Α.Ε

ΤΙΤΛΟΙ ΕΙΔΗΣΕΩΝ:

latest

ISTIKBAL



ΕΝΤΕΡΛΕΖΙ

  Μια γιορτή για την άνοιξη, ξεχωριστής σημασίας για τους τσιγγάνους Ρομά στα Βαλκάνια (και σε άλλα μέρη του κόσμου). 

 

Μια γιορτή για την άνοιξη, ξεχωριστής σημασίας για τους τσιγγάνους Ρομά στα Βαλκάνια (και σε άλλα μέρη του κόσμου). 

Αυτή η γιορτή γιορτάζει την επιστροφή της άνοιξης. 

Ederlezi είναι το όνομα τσιγγάνων για τη σερβική και βουλγαρική γιορτή του Αγίου Γεωργίου που γιορτάζεται στις 6 Μαΐου (αφού στις περισσότερες σλαβικές χώρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το παλαιό ημερολόγιο ή, με το νέο ημερολόγιο, στις 23 Απριλίου). 

Οι διάφορες βαλκανικές λέξεις (Herdeljez, Erdelezi) είναι παραλλαγές της τουρκικής Hıdırellez, γιορτή που σηματοδοτεί την αρχή της άνοιξης, η οποία εμφανίζεται περίπου 40 ημέρες μετά την εαρινή ισημερία.

Προσέτι

Το Εντερλέζι είναι ένα δημοφιλές παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι της μειονότητας των Ρομά στα Βαλκάνια. 

Αποδόθηκε στον Γκόραν Μπρέγκοβιτς αν και δεν είναι ούτε ο συνθέτης ούτε ο τραγουδιστής αλλά ο ενορχηστρωτής του τραγουδιού. 

Ο Μπρέγκοβιτς δισκογράφησε και μία εκδοχή στα πολωνικά, με τίτλο "Nie ma, nie ma ciebie», με την Πολωνή τραγουδίστρια Κάγια.

Το τραγούδι κυκλοφόρησε και με ελληνικούς στίχους, με τίτλο "Του Αϊ Γιώργη", από τον Μπρέγκοβιτς και την Άλκηστη Πρωτοψάλτη το 1991. Τους ελληνικούς στίχους έγραψε η Λίνα Νικολακοπούλου.

Το βουλγαρικό γκρουπ "Κούκου Μπαντ", με τραγουδιστή τον Σλάβι Τριφόνοφ κυκλοφόρησε το τραγούδι σε διάφορα άλμπουμ με όλες τις βουλγαρικές παραλλαγές ("Гергьовден", Γκιεργόβντεν, η ημέρα του Αγίου Γεωργίου), σε Σερβο-Βουλγαρικούς στίχους ("Свети Георги», Σβέτι Γκεόργκι, Αγ. Γεώργιος) και Ρομά-Σερβο-Βουλγαρικούς στίχους ("Erdelezi", Ερντελέζι ).

                                                 Στίχοι

 


Στη γλώσσα των Ρομά

Μετάφραση

Sa me amala oro khelena

Oro khelena, dive kerena
Sa o Roma daje
Sa o Roma babo babo
Sa o Roma o daje
Sa o Roma babo babo
Ederlezi, Ederlezi
Sa o Roma daje

Sa o Roma babo, e bakren chinen
A me, chorro, dural beshava
Romano dive, amaro dive
Amaro dive, Ederlezi

E devado babo, amenge bakro
Sa o Roma babo, e bakren chinen
Sa o Roma babo babo
Sa o Roma o daje
Sa o Roma babo babo
Ederlezi, Ederlezi
Sa o Roma daje

Όλοι οι φίλοι μου χορεύουν το "όρο"=χορός

Χορεύουν το oro, γιορτάζουν τη μέρα
Όλοι οι Ρομά, μαμά
Όλοι οι Ρομά, μπαμπά, μπαμπά
Όλοι οι Ρομά, ω μαμά
Όλοι οι Ρομά, μπαμπά, μπαμπά
Εντερλέζι, Εντερλέζι
Όλοι οι Ρομά, μαμά

Όλοι οι Ρομά, μπαμπά, αρνιά σφαγή
Αλλά εγώ ο φτωχός κάθομαι χώρια
Μια ημέρα των Ρομά, η ημέρα μας
Η μέρα μας, Εντερλέζι

Δίνουν, μπαμπά, ένα αρνί για εμάς
Όλοι οι Ρομά, μπαμπά, αρνιά για σφαγή
Όλοι οι Ρομά, μπαμπά, μπαμπά
Όλοι οι Ρομά, ω μαμά
Όλοι οι Ρομά, μπαμπά, μπαμπά
Εντερλέζι, Εντερλέζι
Όλοι οι Ρομά, μαμά

 

 

Το Πομάκικο Αδραλές (Χιντρελέζ).

 


Αφηγείται ο Ιμάμ Αχμέτ στην εφημερίδα Zagalisa.gr τεύχη : 66, 67, 68/2013.

Στις 6 Μαΐου, στο χωριό μου στις Άνω Θέρμες (Γκόρνο Σέλο), με την ανατολή του ήλιου, όλοι οι χωρικοί ξεχύνονταν στην ύπαιθρο για να γιορτάσουν την μεγάλη Γιορτή, το μεγάλο Μπαϊράμι της άνοιξης, την ημέρα του βοσκού και το Μπαϊράμι των ζώων, το Αδραλές(Χιντρελέζ).

Τα ζώα για τους Πομάκους μετά τον Αλλάχ και τον Προφήτη αυτού Μουχαμμέτ, θεωρούνταν ό,τι πιο ιερό και άγιο. Τα ζώα παρείχαν στον Πομάκο, το πολύτιμο δώρο του Θεού, την πολυπόθητη τροφή, το θρεπτικό γάλα, τυρί, βούτυρο, κρέας, την τρίχα και το μαλλί για υγιή ένδυση, το δέρμα για ασφαλή υπόδηση, ενώ ήταν αναγκαίοι βοηθοί για την καλλιέργεια της γης, για την μεταφορά των προϊόντων τους.

Τα νεαρά κορίτσια, λυγερά και όμορφα, ήταν γιορτινά ντυμένα, στολισμένα στα κεφάλια με λουλούδια, όπου κυριαρχούσε το άγριο γεράνι και στη μέση τους είχαν στεφάνι από άγριο νάρκισσο του βουνού. Τα αγόρια, επίσης καλοντυμένα και στολισμένα, ως επί το πλείστον ανύπαντρα, είχαν στήσει από νωρίς τις κούνιες και τους χορούς, τραγουδώντας τραγούδια χαράς, αγάπης, έρωτα αλλά και πικραμένα τραγούδια για πόθους που δεν πραγματοποιήθηκαν.

Τα μεγαλύτερα αδέλφια και οι γονείς δίνανε τον εαυτό τους στην προετοιμασία για το υπαίθριο μεσημεριανό γεύμα, όπου σφαχτά, ψητά, τυριά, παραδοσιακά φαγητά προετοιμάζοντανταν με ευλάβεια. Το μεσημέρι στο γιορτινό τραπέζι ήταν παρόντες όλοι, από τον μεγαλύτερο της οικογένειας, τον παππού μέχρι το τελευταίο εγγόνι.

Καθώς ξεκινούσε αυτή η ηλιόλουστη ανοιξιάτικη μέρα οι βοσκοί είχαν σύρει τα κοπάδια τους στα καταπράσινα λιβάδια και στις ανθισμένες βουνοπλαγιές. Η φλογέρα, το φλάουτο, η γκάιντα αντηχούσαν στα βουνά και στα λαγκάδια, σε κάθε πλαγιά, ενώ τα αριθμημένα και ρυθμισμένα σύμφωνα με τις νότες μουσικής, μπρούντζινα κουδούνια από το ένα [1] μέχρι το επτά [7] νούμερο, με φάλτσα τα επονομαζόμενα [καμπά κτλ.], τα ψιλά και χοντρά τουμπερλέκια, οι τράκες, αναμιγνύονταν με τα χιλιάδες βελάσματα αμνών και εριφίων και των μανάδων τους, γαβγίσματα δεκάδων σκυλιών, μουγκρίσματα μοσχαριών, γκαρίσματα γαϊδάρων. Μόλις απομακρύνονταν ακούγονταν έντονα τα βουίσματα εκατομμυρίων μελισσών και εντόμων. Εκατοντάδες πουλιά. μικρά και μεγάλα. με το κελαΐδισμά τους συμμετείχαν και αυτά στην αρμονική ορχήστρα της φύσης. Τέλος, μία χοντρή, δυνατή αλλά εύηχη και αρμονικότατη φωνή, ένα τραγούδι Πομάκικο ακούγεται στην καταπράσινη, ανθισμένη βουνοπλαγιά χαϊδεύοντας ευχάριστα τα αυτιά.

Ξαφνικά ακουγόταν μία σφαίρα από κάποιο όπλο να ξεσκίζει τον αέρα, κάνοντας παύση της παραπάνω χορωδίας, για να ακολουθήσει ομοβροντία πυροβολισμών, να αντιλαλούνε βουνά και λαγκάδια για αρκετά λεπτά της ώρας. Ισχυρά σφυρίγματα από κάθε πλαγιά του βουνού, υποδήλωναν τη συμμετοχή τους στο πανηγύρι της φύσης. Τα νταβούλια, οι ζουρνάδες και οι γκάιντες ακούγονταν σε όλους τους κήπους και τα λιβάδια. Το Αδραλές ξεκίνούσε σε όλο του το μεγαλείο. Μόλις σταματούσε το τραγούδι από την μία πλαγιά αμέσως ακούγονταν τα τραγούδια της απέναντι πλαγιάς. Ένα δυνατό βουητό δεκάδων ανθρώπων <οχό χόοοοοο> ήταν ο χαιρετισμός και ακολουθούσαν δεκάδες <οχό χόο> από κάθε κορυφή, από λαγκάδι, από κάθε πλαγιά. Αυτό συνεχιζόταν μέχρι αργά το μεσημέρι και μέχρι να στηθεί το γιορτινό τραπέζι του μεσημεριού.

Την ημέρα της γιορτής το γεύμα απαρτιζόταν από εύγευστα και καλομαγειρεμένα φαγητά, μέσα σε φρεσκο-γανωμένα χάλκινα και πήλινα σκεύη, τα οποία ήταν κρέατα ζουμερά με πολλά λαχανικά και χόρτα, καλοψημένα ψητά σούβλας, γάστρας, τουλουμίσια, φούρνου, κοντοσούβλι, σπληνάντερα σούβλας, καβουρμάδες (με τον Πομάκικο παραδοσιακό τρόπο), όλα ζωικής και φυτικής προέλευσης, δηλαδή ό,τι πρόσφερε η φύση και η μητέρα γη.

Οι μεσήλικες και οι γέροι καβάλα πάνω σε άλογα με πολύχρωμες βελέντζες και πουστακίδες [βαμμένα δέρματα], στολισμένες σέλλες και σαμάρια, όλοι μαζί, από όλα τα χωριά, συγκεντρωνόταν στα Λουτρά Θερμών. Εκεί συνευρίσκονταν μία φορά το χρόνο και γιόρταζαν, ενώ η κοινότητα πρόσφερε από μία φέτα ψωμί, τυρί και χαλβά σε όλους τους κατοίκους που μαζεύονταν στα Λουτρά.

Οι καταβολές και οι ρίζες του Αδραλέζ πάνε βαθιά μέσα στα σκοτεινά χρόνια της ιστορίας και μυθολογίας και μέχρι τον Διόνυσο...συνεχίζεται.

Εφέτος η γιορτή αυτή εμπίπτει στις ημερομηνίες που σηματοδοτούν το Ραμαζάνι, έτσι αναβάλλεται.

Στέλιος Αρσενίου

Δεν υπάρχουν σχόλια