GRID_STYLE
TRUE

Classic Header

{fbt_classic_header}

ΠΗΓΗ Α.Ε

ΤΙΤΛΟΙ ΕΙΔΗΣΕΩΝ:

latest

ISTIKBAL



Ανατομία των ποδοσφαιρικών παθών: μια ιδιαίτερη συνέντευξη

Μια ιδιαίτερη συνέντευξη με τον κ. Παντελή Κυπριανό Αναπληρωτή Καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου ΠατρώνBIA%20GHPEDA1 «Ανατομία των ...

Μια ιδιαίτερη συνέντευξη με τον κ. Παντελή Κυπριανό Αναπληρωτή Καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου ΠατρώνBIA%20GHPEDA1 «Ανατομία των Ποδοσφαιρικών Παθών»
Ερώτηση: Γιατί το ποδόσφαιρο αγγίζει τόσο πολύ την καθημερινή μας ζωή;
Απ: Το ποδόσφαιρο είναι ένας από τους θύλακες που μας επιτρέπει να βγούμε για λίγο από τις συμβάσεις της καθημερινότητας, να έρθουμε πιο κοντά στους άλλους, να κάνουμε παρέες. Είναι θέαμα που η παρακολούθησή του δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις και μας επιτρέπει να οργανώσουμε την καθημερινότητα μας με αυτό. Τέλος, ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό σε ένα από τα φαντασιακά της φιλελεύθερης αστικής Δημοκρατίας, την αξιοκρατία. Το ποδόσφαιρο είναι δηλαδή λιγότερο ζήτημα κληρονομιάς και μέσου και περισσότερο προσωπικής αξίας. Με την αξία του ο καθένας μπορεί να φτάσει εκεί που αξίζει να φτάσει.
Ερώτηση: Ποια η θέση του ποδοσφαίρου στην κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική μας ζωή;
Απ: Είναι όλο και πιο σημαντική. Πέρα από θέαμα και πολιτισμός (με την έννοια της επένδυσης στη φυσική ζωή και αγωγή και της τήρησης κανόνων όπως το fairplay) το ποδόσφαιρο απέκτησε τις τελευταίες δεκαετίες πέρα από την ήδη μεγάλη του δημοσιότητα, και χάρη σ’ αυτήν, και τεράστιες οικονομικές διαστάσεις. Γι αυτό όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες, στο παρελθόν από τις πλούσιες δυτικές χώρες, σήμερα σχεδόν απ’ όλον τον κόσμο, επενδύουν σ’ αυτό. Το βλέπουν ως οικονομική επένδυση αλλά και ως ένα από τα προσφορότερα και αποτελεσματικότερα μέσα προβολής. δημοσιότητας και απόκτησης κάθε είδους ισχύος (οικονομικής, πολιτικής, συμβολικής).

Ερώτηση: Γιατί το άθλημα του ποδοσφαίρου προκαλεί τόσο πάθος και ένταση στον κόσμο που ασχολείται με αυτό ;
Απ: Το ποδόσφαιρο, όπως όλα τα αθλήματα, είναι παιχνίδι. Ένα παιχνίδι με κανόνες όπως όλα τα παιχνίδια. Πάνω σ’ αυτό το δεδομένο διαδραματίζεται ένα δεύτερο παιχνίδι κατάλυσης των ορίων ανάμεσα στο παιχνίδι και την πραγματικότητα και ταύτισής τους, έστω και για λίγο. Η νίκη και η ήττα φαντάζει με τον τρόπο αυτό σαν πραγματική και βιώνεται σαν κάτι προσωπικό που προκαλεί χαρά και λύπη. Πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα εκείνοι που είναι περισσότερο ταυτισμένοι με μία ποδοσφαιρική ομάδα, νέοι ως επί το πλείστον ηλικιακά και με λιγότερους πολιτισμικούς πόρους, τείνουν να εκλαμβάνουν τις αντιπαραθέσεις ως πραγματικές και ως προσωπικές. Γι αυτό θυμώνουν στα πειράγματα και τα αστείο ομηλίκων ή άλλων. Σ’ αυτό ωθούν συχνά και οι οπαδικές αντιθέσεις γύρω από πραγματικά ή μη διακυβεύματα που αντιπαραθέτουν τους μεν με τους δε. Με δύο λόγια, από τη μια, εκείνοι που ταυτίζονται περισσότερο με τις ποδοσφαιρικές ομάδες δύσκολα διακρίνουν ανάμεσα σε παιχνίδι και πραγματικότητα και, από την άλλη όσο το ποδόσφαιρο αγγίζει κόσμο και αποφέρει πλούτο και ισχύ τόσο κάποιοι έχουν λόγο να δημιουργούν τεχνητές αντιπαραθέσεις.

Ερώτηση: Ποια είναι τα βασικά ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά των φιλάθλων στο σύγχρονο ποδόσφαιρο;
Απ: Το ποδόσφαιρο ήταν παραδοσιακά λαϊκό άθλημα. Παρότι γεννήθηκε στα αριστοκρατικά αγγλικά κολέγια άγγιξε πρώτα τους φτωχούς εργαζόμενους. Σήμερα στις περισσότερες χώρες αγγίζει όλες τις κοινωνικές ομάδες. Βέβαια, και εδώ υπάρχουν διαβαθμίσεις. Πάρα τις αλλαγές στο κοινό του, το ποδόσφαιρο αγγίζει κυρίως τους άνδρες, παραμένει κατά βάση γένους αρσενικού. Κατά δεύτερον για λόγους που δεν είναι του παρόντος, οι πιο ενεργοί φίλαθλοι, είναι ηλικιακά νέοι. Τέλος, σε αντιδιαστολή με άλλα αθλήματα, όπως το μπάσκετ ή το βόλεϊ, αγγίζει ακόμη περισσότερο τα λαϊκά στρώματα.
Ερώτηση: Δυο λόγια για την συγκρότηση και τον ρόλο των συνδέσμων φιλάθλων στο σύγχρονο ποδόσφαιρο;
Απ: Οι σύνδεσμοι των φιλάθλων είναι μία νέα σχετικά πραγματικότητα διεθνώς. Εμφανίστηκαν πριν κοντά 40 χρόνια στην Αγγλία και έκτοτε αναπτύχθηκαν σε όλο κα περισσότερες χώρες. Πρόκειται για ενώσεις, κυρίως σε επίπεδο γειτονιάς, που μπορούν να παίξουν πολλαπλό ρόλο. Να λειτουργήσουν ως χώροι συνεύρεσης, παρέας, ανταλλαγής απόψεων ακόμη και ως πολιτιστικοί όμιλοι. Σε κάποιες χώρες, όπως και στην Ελλάδα λειτούργησαν περισσότερο ως «κρυψώνες» μυημένων, χωρίς αναγνώριση από την πολιτεία με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να λειτουργούν ως ορμητήρια για διάφορες άλλες δραστηριότητες από την παράνομη διακίνηση ουσιών και προϊόντων έως χώροι οργάνωσης ομαδικών συγκρούσεων. Και οι ομάδες και η πολιτεία οφείλουν να ενεργήσουν ώστε οι σύνδεσμοι να είναι αναγνωρισμένες ενώσεις με συγκεκριμένες και σαφείς δραστηριότητες.
Ερώτηση: Ποια είναι τα βαθύτερα αίτια της βίας στον σύγχρονο αθλητισμό;
Απ: Η βία είναι σε μεγάλο βαθμό εξω-ποδοσφαιρκή. Άλλοι κουβαλάνε προβλήματα χαρακτήρα (αδυναμία ελέγχου προσωπικών παθών) και άλλοι προβλήματα προσωπικά (από τη δουλειά ως τις προσωπικές σχέσεις). Η διπλή αυτή δυσκολία βρίσκει στον αθλητισμό και ιδιαίτερα το μαζικότερο από τα αθλήματα, , το ποδόσφαιρο, προνομιακό χώρο έκφρασης. Αυτό γιατί σύμφωνα με τον Ν. Ελίας ο αθλητισμός συνιστά ένα θύλακα, ένα χώρο δηλαδή όπου οι συμβάσεις της καθημερινότητας μετρούν λιγότερο και όπου επιτρέπονται πράγματα που δεν επιτρέπονται σε άλλους χώρους (ενδυματολογικές αποκλίσεις, κάποιες παρεκκλίνουσες συμπεριφορές κλπ.). Από την άλλη το ποδόσφαιρο, λόγω της μαζικότητας και της δημοφιλίας του, αναδεικνύεται σε προνομιακό χώρο για την προώθηση οικονομικών συμφερόντων ή για την άσκηση παιχνιδιών εξουσίας. Για το λόγο αυτό οι ιθύνοντες του ποδοσφαίρου σε αρκετές περιπτώσεις δεν ενεργούν αποτελεσματικά στην περιστολή της βίας, αντίθετα, όχι σπάνια την τροφοδοτούν.
Ερώτηση: Η βία στις μέρες μας είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Όλες αυτές οι εκδηλώσεις βίας τι εικόνα δημιουργούν στον σύγχρονο αθλητισμό;
Απ:. Συνήθως θεωρούμε ότι η κρίση και η προσωπική δυσπραγία οδηγούν ευκολότερα σε φαινόμενα βίας. Με τον τρόπο αυτό επιχειρούμε να κατανοήσουμε τις συμπεριφορές ομάδων του πληθυσμού, ιδιαίτερα των νέων, που αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα κοινωνικού αποκλεισμού. Δεν είμαι σίγουρος ότι τα πράγματα είναι ακριβώς έτσι και ότι όταν οι νέοι αυτοί ενταχθούν στον κοινωνικό ιστό η βία μετριαστεί. Η βία είναι τόσο πολιτισμικό όσο και κοινωνικό φαινόμενο. Η εκδήλωσή της, πέρα από την ενδεχόμενη ικανοποίηση σε πρωταγωνιστές της, δημιουργεί εικόνες που καθιστούν το θέαμα λιγότερο ελκυστικό και εμπορεύσιμο. Απωθούν τον μεγάλο όγκο των φιλάθλων και των θεατών και μεταθέτουν διαρκώς στο μέλλον ζητήματα που θα έπρεπε να επιλυθούν άμεσα. Με δύο λόγια αμαυρώνουν την εικόνα του ποδοσφαίρου και διώχνουν ανθρώπους που θα μπορούσαν να το υπηρετήσουν από διάφορες θέσεις και να συμβάλλουν στη βελτίωσή του.
Ερώτηση: Ποιοι οι τρόποι και τα μέσα για την αντιμετώπιση και πρόληψη της βίας στον αθλητισμό;
Απ: Καταρχήν η απόρριψη στο δημόσιο λόγο κάθε φαινομένου βίας και η αυστηρή κριτική όλων εκείνων, εντύπων, παραγόντων ή αθλητών, που τη πριμοδοτούν. Αντιμετώπιση από την πολιτεία των πηγών της είτε αυτές λέγονται παράγοντες, σύνδεσμοι, φίλαθλοι ή αθλητές κυρίως με την καλλιέργεια της αίσθησης ότι όλοι, αθλητές και αθλητικά σωματεία χαίρουν της ίδιας μεταχείρισης. Τέλος η καλλιέργεια σε επίπεδο σχολείου αλλά και ΜΜΕ συμπεριφορών που απάδουν με τον φατριασμό και τον φανατισμό. Στην κατεύθυνση αυτή σημαντικός είναι και ο ρόλος των πρωταγωνιστών, παραγόντων και κυρίως των αθλητών που με τις συμπεριφορές τους μπορούν ευκολότερα να περιθωριοποιήσουν τους υποκινητές της βίας.
Ερώτηση: Ποιος ο ειδικότερος ρόλος και η αξία της εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση και πρόληψη της βίας στον σύγχρονο αθλητισμό;
Απ: Η εκπαίδευση μπορεί να παίξει σημαντικότατο ρόλο με δύο τρόπους. Οπλίζοντας τους μαθητές με κριτική σκέψη που τους επιτρέπει να σταθμίζουν και να δουν καθαρότερα τα πράγματα. Και προβάλλοντας δίκαιους κανόνες που αφήνουν λίγα περιθώρια σε πρακτικές ανομίας. Η εκπαίδευση δεν μπορεί όμως να τα κάνει όλα γιατί είμαστε όντα με πάθη και ζούμε σε κοινωνίες όπου η ισχύς και η εξουσία δεν μας αφήνουν αδιάφορους. Γι αυτό χρειάζεται και τα σωματεία να παίξουν το δικό τους ρόλο. Το ίδιο, τέλος και τα ΜΜΕ και η πολιτεία λειτουργώντας ως ασπίδες ενάντια στην άνιση και άδικη μεταχείριση αθλητών και σωματείων.
Tελειώνοντας κ. Κυπριανέ θα σας παρακαλούσα για μια μικρή αναφορά σχετικά με το περιεχόμενο και τον στόχο του εξαιρετικού ενδιαφέροντος βιβλίου σας Ανατομία των Ποδοσφαιρικών Παθών;
Η Ανατομία των ποδοσφαιρικών παθών είναι μία δεκαετής κοντά έρευνα με συνεργάτες και ιδιαίτερα τον Μανώλη Χουμεριανό. Ξεκινήσαμε από τη διαπίστωση ότι οι σχετικές έρευνες στην Ελλάδα ήταν λιγοστές και θεωρητικά και ερευνητικά ως επί το πλείστον ανεπαρκείς. Εκτός από τη διαθέσιμη βιβλιογραφία, το βιβλίο στηρίζεται σε πέντε πρόσθετες κατηγορίες δεδομένων. Επιχειρήσαμε να αξιοποιήσουμε, για πρώτα φορά απ’ όσο γνωρίζουμε, τις λίγες ακόμα έρευνες κοινής γνώμης για τις αθλητικές προτιμήσεις. Εκτός από αυτές που είδαν το φως της δημοσιότητας είχαμε την τύχη να έχουμε τα στοιχεία από τις έρευνες της V-P.R.C. Μελετήσαμε συστηματικά τον αθηναϊκό αθλητικό Τύπο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Στηριχτήκαμε ακόμα στην έρευνα για τους συνδέσμους των φιλάθλων που πραγματοποίησε το Κέντρο Αθλητικών Μελετών του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και προβήκαμε σε είκοσι (20) μη δομημένες συνεντεύξεις βάθους, ατομικές και ομαδικές, με φιλάθλους για να δούμε πώς αντιλαμβάνονται την εμπλοκή τους και ποιο νόημα δίνουν στις πρακτικές τους. Τέλος, δίκην ανθρωπολόγων, παρατηρήσαμε για καιρό, μέσα και έξω από τα γήπεδα, συμπεριφορές και πρακτικές των φιλάθλων και κουβεντιάσαμε άτυπα μαζί τους.
Η προαναφερθείσα πολυπρισματική προσέγγιση μας επέτρεψε να δώσουμε εικόνες για την απήχηση του ποδοσφαίρου και τα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά του κοινού του αλλά και να πάμε πιο πέρα, να διερευνήσουμε δηλαδή τομείς, μέχρι τώρα αδιερεύνητους, όπως η επιλογή ομάδας, η σχέση με αυτήν, ή ακόμη η καθημερινότητα των φιλάθλων. Είναι προφανές, ότι ελλείψει σχετικών μελετών, αρκετές από τις υποθέσεις που διατυπώνουμε χρήζουν περαιτέρω επεξεργασίας και διερεύνησης.
Σ’ ότι αφορά την οπτική ανάλυσης στηριχτήκαμε κυρίως στη «μορφική» ή «διαδικαστική» προσέγγιση του Νόρμπερτ Ελίας. Αποφύγαμε, ωστόσο, να την υιοθετήσουμε άκριτα γνωρίζοντας ότι στηρίζεται στο βρετανικό παράδειγμα, αφήνει εν μέρει πτυχές όπως οι φίλαθλοι έξω από το γήπεδο και μέσα σ’ αυτό και μπορεί εύκολα να δώσει λαβή σε παρερμηνείες. Από την άλλη πλευρά, επιχειρήσαμε να την παντρέψουμε με άλλες θεωρήσεις. Καταρχάς θεωρήσαμε γόνιμο να δοκιμάσουμε την κριτική στρουκτουραλιστική προσέγγιση του Πιερ Μπουρντιέ ο οποίος εστιάζει περισσότερο στα κοινωνικά χαρακτηριστικά των αθλημάτων και των εμπλεκομένων σ’ αυτά και πτυχές από τη θεωρία περί πλαισίου του Έρβιν Γκόφμαν.
Η εργασία απαρτίζεται από έξι κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζουμε την ιστορική γένεση του ποδοσφαίρου, την απήχησή του στην Ελλάδα και διεθνώς και τα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά του κοινού του. Στο δεύτερο κεφάλαιο διερευνούμε τις σχέσεις του ποδοσφαίρου με τον κοινωνικό περίγυρο και το βαθμό αυτονομίας του από αυτό. Στο τρίτο κεφάλαιο μελετάμε τη διαδικασία επιλογής ομάδας και τη σχέση των φιλάθλων με τις ομάδες στη διάρκεια της ζωής τους. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναφερόμαστε στις καθημερινές πρακτικές των φιλάθλων και τις μεταξύ τους σχέσεις έξω από το γήπεδο. Στο πέμπτο κεφάλαιο εστιάζουμε στο σύμπαν του γηπέδου και τις σχέσεις που συνάπτονται μεταξύ των παρευρισκομένων σ’ αυτό. Στο έκτο κεφάλαιο, προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε γιατί το ποδόσφαιρο έλκει τόσο πολύ κόσμο.
Παπαπαντελής Νικήτας