«Έκθεση Χάρβαρντ: Προσφυγόπουλα πουλάνε το κορμί τους για 15 ευρώ για να φύγουν από την Ελλάδα» ο τίτλος του δημοσιεύματος Η σεξουαλικ...
«Έκθεση Χάρβαρντ: Προσφυγόπουλα πουλάνε το κορμί τους για 15 ευρώ για να φύγουν από την Ελλάδα» ο τίτλος του δημοσιεύματος
Η σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση παιδιών – προσφύγων και μεταναστών λαμβάνει χώρα αλλά είναι δύσκολα ανιχνεύσιμη
Από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ροδόπης σχηματίστηκε δικογραφία
προκειμένου να διερευνηθεί εάν τα καταγγελλόμενα σε δημοσίευμα
ηλεκτρονικού τύπου της 18ης /04/2017 με τίτλο «Έκθεση Χάρβαρντ:
Προσφυγόπουλα πουλάνε το κορμί τους για 15 ευρώ για να φύγουν από την
Ελλάδα» αφορούν και πράξεις που λαμβάνουν χώρα και εντός της Π.Ε
ΡΟΔΟΠΗΣ.ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα στην Ελλάδα, μέσα στην απελπισία τους για να φτάσουν στη βόρεια Ευρώπη αναγκάζονται να πουλάνε το σώμα τους, προκειμένου να πληρώσουν τους λαθροδιακινητές. Αυτό αναφέρει, μεταξύ άλλων, έκθεση του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, που περιγράφει τη σοκαριστική καθημερινότητα για προσφυγόπουλα στην Ελλάδα, τα οποία αναγκάζονται να προσφέρουν σεξουαλικές συνευρέσεις ακόμη και για 15 ευρώ, για να καταφέρουν να φύγουν από τη χώρα μας. Η έκθεση που συνέγραψαν η δρ. Βασιλεία Διγιδίκη και η καθηγήτρια Ζακλίν Μπαμπά στο κέντρο υγείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων του πανεπιστημίου Χάρβαρντ αποκαλύπτει αυτό που περιγράφουν ως «αυξανόμενη επιδημία σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης παιδιών προσφύγων στην Ελλάδα». Η έκθεση αναφέρει ότι παιδιά πρόσφυγες από εμπόλεμες ζώνες, μεταξύ άλλων από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη έχουν παγιδευτεί στην Ελλάδα, δίχως να μπορούν να πληρώσουν τα χρήματα που ζητούν οι λαθροδιακινητές, για να τα μεταφέρουν. Αποτέλεσμα αυτού είναι κάποια από τα παιδιά να στρέφονται στην πορνεία για να προσπαθήσουν να καλύψουν οικονομικά το ταξίδι τους.
Η διερεύνηση από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ροδόπης καθίσταται εύκολα αντιληπτό ότι, εμφανίζει ιδιαίτερες δυσχέρειες καθώς η Εισαγγελία ενημερώνεται σπάνια για περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών – προσφύγων και συνήθως όταν ήδη πολύ αργά και το θύμα ή ο δράστης έχουν ήδη «χαθεί» ( ως αποτέλεσμα η ποινική δίωξη δεν μπορεί να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα).
Οι επαγγελματίες που εργάζονται στις δομές φιλοξενίας συνήθως δεν αναφέρουν στις Αρχές πληροφορίες που τυχόν έχουν λόγω του επαγγελματικού απορρήτου (Εισαγγελέας Ανηλίκων Αστυνομική Διεύθυνση – Τμήμα Ασφαλείας κ.λ.π.) και κάποιες φορές οι πληροφορίες φτάνουν στους δημοσιογράφους νωρίτερα από ότι στις Αρχές. Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2016 συνολικά 100.264 ανήλικοι πρόσφυγες ή μετανάστες έφτασαν στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Βουλγαρία. Από αυτούς, οι 33.806 (34%) ήταν είτε ασυνόδευτα παιδιά είτε παιδιά που είχαν χωριστεί από τις οικογένειές τους στη διάρκεια του (μακρού) ταξιδιού τους. Συνολικά 69.920 μικροί πρόσφυγες ή μετανάστες –ένας συγκλονιστικός αριθμός- έφτασαν στην χώρα μας στη διάρκεια του 2016 και παρότι αναλυτικά στοιχεία που αφορούν το πόσοι εξ αυτών ήταν ασυνόδευτοι δεν κατέστη δυνατό να συλλεχθούν κατά την άφιξη τους, εκτιμάται ότι τα συγκεκριμένα παιδάκια ανέρχονται στο 8% (5.192 ανήλικοι) του συνολικού αριθμού, σύμφωνα με τις αναφορές προς το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ). Η πλειονότητα του συνόλου των παιδιών που έφτασαν πέρσι στη χώρα μας κατάγονταν από την Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ, ενώ σε ότι αφορά ειδικότερα τα ασυνόδευτα αυτά προέρχονται κυρίως από το Πακιστάν, το Αφγανιστάν και τη Συρία. Όσον αφορά τις υπόλοιπες κοινοτικές χώρες πρώτης άφιξης: Στην Ιταλία, επί συνόλου 28.223 ανηλίκων που έφτασαν πέρσι στη χώρα, ένα συντριπτικό ποσοστό 92% (25.846 παιδιά) αφορούσε είτε ασυνόδευτα είτε παιδιά που είχαν χωρίσει από τις οικογένειές τους στον δρόμο της προσφυγιάς. Πρόκειται για αριθμό διπλάσιο από τον αντίστοιχο της αμέσως προηγούμενης χρονιάς (2015), με την πλειονότητα των ανηλίκων που φτάνουν στην Ιταλία να προέρχονται από τη Βόρεια, την Ανατολική και τη Δυτική Αφρική.
Στις 26.01.2017 συνδιοργανώθηκε από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ συνάντηση Στρογγυλής Τραπέζης για τους πρόσφυγες (UNHCR) με θέμα Πρόληψη και αντιμετώπιση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών προσφύγων και μεταναστών. Στα πλαίσια της συνάντησης η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κα Ξένη Δημητρίου – Βασιλοπούλου και ο αντιπρόεδρος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες προχώρησαν σε εισαγωγικές παρατηρήσεις σχετικά με το πλαίσιο και τους λόγους της συνάντησης, ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν παρουσιάσεις για θέματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών. Η 1η παρουσίαση είχε θέμα «θυματοποίηση και τραυματικές επιπτώσεις των συρράξεων και της σεξουαλικής βίας σε άντρες και αγόρια» και κατέδειξε την επίδραση του πολέμου και της εμπειρίας της φυγής σε άντρες και αγόρια λαμβάνοντας υπόψη το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο. Η 2η παρουσίαση αφορούσε το «σεξ επιβίωσης», τους παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό, τις αντιλήψεις για τα ευρήματα σχετικά με την έρευνα για το θέμα αυτό διενήργησε η Υ.Α. από τον Οκτώβριο 2016 έως τον Ιανουάριο του 2017. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν συγκεκριμένες περιπτώσεις παιδιών που είναι θύματα «σεξ επιβίωσης» εξαιτίας του φόβου, της ντροπής και της ανασφάλειας που μπορεί να αισθάνονται τα παιδιά αυτά. Ορισμένα από τα βασικά ευρήματα, επί τη βάσει πληροφοριών που παρασχέθηκαν από τα παιδιά θύματα ήταν τα ακόλουθα:
-Τα παιδιά- πρόσφυγες, ιδιαίτερα τα ασυνόδευτα, στερούνται των οικογενειακών τους δεσμών και δεν ικανοποιούν πολλές ανάγκες τους πέραν των απόλυτων βασικών, των σχετικών με την τροφή και τη στέγαση. Τα παιδιά που έδωσαν συνέντευξη εξέφρασαν την ανάγκη να έχουν βασική οικονομική υποστήριξη προκειμένου να καλύπτουν ανάγκες που είναι συχνές μεταξύ των εφήβων, όπως, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για ακατάλληλο ρουχισμό, πρόσβαση σε τηλέφωνο και διαδίκτυο, ψυχαγωγία, κούρεμα και φαγητό που θεωρείται κατάλληλο με βάση τα πολιτιστικά τους πρότυπα.
-Το «σεξ επιβίωσης» δεν είναι σχεδόν ποτέ η πρώτη επιλογή, ωστόσο, θεωρείται λιγότερο ριψοκίνδυνο μεταξύ άλλων παράνομων δραστηριοτήτων (διακίνηση ναρκωτικών, κλοπή, παράνομη διακίνηση)
-Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία για τους νέους ανθρώπους που καταφεύγουν σε «σεξ επιβίωσης» είναι πολύ σοβαρές: έντονη κατάθλιψη, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και απομόνωση. Ο στιγματισμός σχετικά με το «σεξ επιβίωσης» είναι τεράστιος και αποτελεί έναν από τους λόγους για τους οποίους τα παιδιά δεν το αποκαλύπτουν και δεν αναζητούν υποστήριξη.
-Οι κίνδυνοι για τη σεξουαλική υγεία είναι σημαντικοί, καθώς τα περισσότερα παιδιά δεν έχουν σεξουαλική εκπαίδευση και ενημέρωση, έχουν πολύ λίγη γνώση ασφαλέστερων σεξουαλικών πρακτικών, ενώ για πολλά είναι οι πρώτες τους σεξουαλικές εμπειρίες. Επιπλέον πολλά παιδιά υφίστανται πίεση για σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις με αντάλλαγμα μεγαλύτερη αμοιβή.
-Τα περισσότερα από τα παιδιά – θύματα είναι άστεγα. Πολλά εξ αυτών διανυκτερεύουν σε πάρκα, αντιμετωπίζοντας έτσι αυξημένο κίνδυνο έκθεσης σε προτάσεις για σεξουαλική κακοποίηση, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού.
-Διακινητές στεγάζουν νεαρά άτομα σε προσωρινά μη ασφαλή καταλύματα με μικρό αντίτιμο. Αναφέρεται ότι η σεξουαλική βία και εκμετάλλευση είναι συχνά φαινόμενα σε αυτά τα μέρη.
-Οι μεγάλες αποκλίσεις στις συνθήκες στέγασης ( ανοιχτές δομές φιλοξενίας, ξενώνες, καταλήψεις, διαμερίσματα) δημιουργούν ανασφάλεια και αίσθημα ματαίωσης στους νέους.
Η 3η παρουσίαση τόνισε τα βασικά ζητήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ασυνόδευτα και τα χωρισμένα από τους γονείς τους παιδιά. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (ΕΚΚΑ) περίπου 2300 ασυνόδευτα και χωρισμένα από τους γονείς τους παιδιά έχουν παραπεμφθεί στο ΕΚΚΑ, εκ των οποίων 1300 έχουν τοποθετηθεί σε προστατευτικό περιβάλλον, ενώ φτάνουν στην Ελλάδα περίπου 190 ασυνόδευτα παιδιά κατά μέσο όρο το μήνα.
Η παρουσίαση περιελάμβανε επίσης μια συνοπτική επισκόπηση των βασικών κινδύνων που αντιμετωπίζουν ασυνόδευτα παιδιά, όπως τον αποχωρισμό από την οικογένειά τους, σεξουαλική και σωματική βία, ψυχικές ασθένειες, αγχώδεις διαταραχές χρήση ναρκωτικών, trafficking, κλπ. Στο τελευταίο μέρος, η παρουσίαση καταδείκνυε τις βασικές προκλήσεις για μια αποτελεσματική και ολιστική προστασία και υποστήριξη των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης ενός προστατευτικού δικτύου της έλλειψης πρόσβασης σε εκπαίδευση, στέγαση, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, άλλα βασικά είδη πλην τροφίμων, ιδρυματοποίηση, χρονοβόρες νομικές διαδικασίες, έλλειψη συντονισμού μεταξύ φορέων και οργανώσεων παιδικής προστασίας κλπ. Σε συνέχεια των παρουσιάσεων, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν τις απόψεις τους σχετικά με το θέμα με γνώμονα την εμπειρία τους στον τομέα της παιδικής προστασίας των ασυνόδευτων παιδιών και ειδικότερα αναφορικά με η σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση τους.
Στο πλαίσιο των παρεμβάσεων αυτών εντοπίστηκαν οι ακόλουθες προκλήσεις και εκφράστηκαν ακολούθως οι εξής προτάσεις: η διαδικασία διορισμού επιτρόπων για τα ασυνόδευτα παιδιά, έχει δυσκολίες, καθώς οι οιονεί επίτροποι διατίθενται μόνο από ΜΚΟ και είναι λίγοι, ενώ ο αριθμός των παιδιών είναι μεγάλος. Επιπλέον οι «Επίτροποι» διορίζονται μόνο για τα παιδιά κάτω των 15 ετών και δεν αναλαμβάνουν την πλήρη επιτροπεία, αλλά αντιπροσωπεύουν το παιδί μόνο για ορισμένες ενέργειες/ διαδικασίες (Εισαγγελέας Ανηλίκων, Σύνδεσμος/ Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων).
-Υπάρχουν συχνά φημολογίες ή πληροφορίες από τρίτα πρόσωπα και όχι, από τα ίδια τα θύματα, το οποίο καθιστά δύσκολη τη διερεύνηση και τη συλλογή αξιόπιστων πληροφοριών. Για τις λίγες περιπτώσεις για τις οποίες η Αστυνομία είχε λάβει πληροφορίες και τις οποίες είχε διερευνήσει, δεν προέκυψαν συγκεκριμένα στοιχεία και σε μια εξ αυτών τα θύματα ήταν ενήλικα (Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων Ελληνικής Αστυνομίας).
-Υπάρχουν κενά στις διαδικασίες εντοπισμού, αναφοράς/ καταγγελίας και παραπομπής. (π.χ Ποιο είναι η προστασία που παρέχεται μετά την αναφορά ή καταγγελία ενός περιστατικού; Που σταματά ο ρόλος της αστυνομίας; Περιορίζεται στη διερεύνηση; Πως προστατεύεται αποτελεσματικά το θύμα μετά την καταγγελία, κλπ;)
-Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης προς τις Αρχές και φόβος, ατιμωρησίας των (φερόμενων ως) δραστών. Υπήρξαν περιστατικά όπου οι πρόσφυγες κάλεσαν την Αστυνομία και είτε δεν παρενέβη άμεσα ή παρενέβη και συνέλαβε τον φερόμενο ως δράστη , όμως μετά από λίγο το άτομο επέστρεψε στη δομή φιλοξενίας με σκοπό να απειλήσει με αντίποινα αυτούς που κάλεσαν την Αστυνομία.
-Οι χρονοβόρες σχετικά με την τεκνοθεσία και την αναδοχή ανηλίκων διαδικασίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις τρέχουσες ανάγκες των ασυνόδευτα / παιδιών –προσφύγων (ΓΓ Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων).
-Η έλλειψη πλαισίου )οικογενειακών δεσμών / ανάδοχης κλπ) για τα παιδιά αυτά συνιστά μεγάλο εμπόδιο και στις ποινικές διαδικασίες, αφού είναι πολύ δύσκολη η επιβολή αναμορφωτικών μέτρων με τρόπο αποτελεσματικό (Σύνδεσμος /Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων).
-Η συνεργασία μεταξύ των ΜΚΟ στο πεδίο (ορισμένες εξ αυτών δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία σε θέματα προσφύγων) και αρχών (υπευθύνων για τη διαχείριση των δομών φιλοξενίας) είναι ορισμένες φορές ασαφής ή δύσκολη. Οι ΜΚΟ δεν μοιράζονται πληροφορίες με τις Αρχές λόγω επαγγελματικού απορρήτου. Κάποιες φορές οι πληροφορίες φτάνουν στους δημοσιογράφους νωρίτερα από ότι στις Αρχές (Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής).
-Παρατηρούνται διαφορετικές πρακτικές από επαγγελματίες στο πεδίο και στα κέντρα, υποδοχής και φιλοξενίας σχετικά με το σύστημα παραπομπής και υποδοχής ασυνόδευτων ανηλίκων στα κέντρα (ΕΚΚΑ).
-Τα ασυνόδευτα παιδιά εντοπίζονται και μεταχειρίζονται συχνά πρώτα ως παραβάτες (π.χ για επαιτεία, ναρκωτικά, πορνεία) και στην συνέχεια, αν δεν έχουν εξαφανιστεί ( σε περιπτώσεις πχ ανοιχτής ημερομηνίας δικασίμου), διαπιστώνεται ότι ήταν θύματα και αντιμετωπίζονται ως τέτοια. Μια επιπλέον πρόκληση είναι ότι συχνά καταγράφονται κι αντιμετωπίζονται ως ενήλικες, μέχρις ότου και εφόσον καταφέρουν να αποδείξουν την ανηλικότητα τους (Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Σύνδεσμος/ Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων).
-Η προστασία των χωρισμένων από τους γονείς τους παιδιών που διαμένουν με άλλα άτομα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος έχει επιπλέον προκλήσεις εξαιτίας των εμφανών κινδύνων που μπορεί να ενυπάρχουν σε αυτές τις σχέσεις (Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής).
Καταληκτικές παρατηρήσεις
Σε συνέχεια των ανωτέρω παρεμβάσεων, η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου τόνισε την ανάγκη συνεργασίας και συντονισμού κρατικών φορέων, Διεθνών Οργανισμών και ΜΚΟ και συνόψισε τα συμπεράσματα της συζήτησης:
-Η σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση παιδιών – προσφύγων και μεταναστών λαμβάνει χώρα αλλά είναι δύσκολα ανιχνεύσιμη.
-Απαιτείται ολιστική αντιμετώπιση με τη συνεργασία επαγγελματιών από το χώρο της Δικαιοσύνης, της Αστυνομίας, της Κοινωνικής Εργασίας, της Ψυχικής Υγείας και άλλων ειδικών αϊτό τα αρμόδια υπουργεία τους Διεθνείς Οργανισμούς και τις ΜΚΟ.
-Συνεχής εκπαίδευση όλων των σχετικών επαγγελματιών και φορέων στο πεδίο της παιδικής προστασίας προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τις αιτίες του φαινομένου και να ανταλλάξουν καλές πρακτικές σχετικά με την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αντιμετώπισή του.
-Συγκρότηση μιας μικρής και ευέλικτης ομάδας εργασίας που αποτελείται από επαγγελματίες/συμμετέχοντες που θα εργαστεί για την υλοποίηση των ανωτέρω προτάσεων και θα παρέχει ακολούθως πληροφορίες στους άλλους συμμετέχοντες στη συζήτηση.
