Με την συμπλήρωση ενός έτους από αυτό που ονομάστηκε «αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος» στην Τουρκία, έχει χυθεί υπερβολικά μεγάλη π...
Ως συνήθως, το πλήθος των αυτόκλητων «μετά Χριστόν προφητών» ήταν μεγάλο και εξίσου μεγάλη ήταν η ποσότητα των αναλύσεων που επικεντρώνονταν, στην αυθεντικότητα ή όχι του πραξικοπήματος, στις άστοχες ενέργειες των επίδοξων πραξικοπηματιών, στις επιπτώσεις του στην επιχειρησιακή ετοιμότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (ΤΕΔ) και στο μέλλον της χώρας την επομένη της απόπειρας της συνταγματικής εκτροπής.
Ακόμα και οι πιο έμπειροι αναλυτές δεν θα μπορούσαν να προβλέψουν τις εξελίξεις και τα γεγονότα τη διάρκεια εκείνης της νύχτας και ακόμα και οι ελάχιστοι που διατηρούν μια πιο στενή επαφή με την τουρκική πολιτική και στρατιωτική πραγματικότητα, βρήκαν τους εαυτούς τους να καταλαμβάνονται εξ απήνης από την ροή των γεγονότων και τις μετέπειτα εξελίξεις.
Και όμως! Όλες οι ενδείξεις και όλα τα στοιχεία ήταν εκεί, για το έμπειρο μάτι που θα επέλεγε να τα παρατηρήσει.
Ήδη, από την εποχή που επήλθε το ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ των πρώην συνοδοιπόρων, του εξόριστου στις ΗΠΑ ιμάμη και του Τούρκου προέδρου, το κλίμα στο εσωτερικό των ΤΕΔ, έμοιαζε με καζάνι που βράζει.
Σαν να μην έφτανε ο «παραδοσιακός» διαχωρισμός των στελεχών όλων των βαθμίδων και όλων των κλάδων σε κεμαλιστές και ισλαμιστές, δημιουργούταν τώρα και μια τρίτη κατηγορία, αυτή των «Γκιουλενιστών», η οποία θα προέκυπτε από τη διάσπαση στα δύο της ομάδας των ισλαμιστών ή, ορθότερα, των «μη φανατικών κεμαλιστών».
Όταν ο Ερντογάν αποφάσιζε να διακόψει την συνεργασία του με τον Γκιουλέν, για λόγους που αφορούσαν πρωτίστως στην νομή της εξουσίας και δευτερευόντως στις ιδεολογικές τους διαφορές, γνώριζε πολύ καλά δύο πράγματα.
Πρώτον, ότι τα «παιδιά» που αυτός και ο πρώην συνεργάτης του είχαν «φυτέψει» στο σύστημα ήταν πολλά σε αριθμό και δεύτερον, ότι οι «σπόροι» είχαν αναπτυχθεί και εξελιχθεί από μικρά δενδρύλλια σε ψηλά δέντρα και μάλιστα, κάποιοι από αυτούς, έφεραν ήδη τον βαθμό του ανώτατου αξιωματικού.
Αυτό που δεν γνώριζε και απέμενε να ξεκαθαρίσει, ήταν το ποιοι ήταν μαζί του και ποιοι εναντίον του.
Δεν χρειάστηκε πολύ χρόνο για να συντάξει τις «λίστες των πραξικοπηματιών» και των αντιφρονούντων στο εσωτερικό του στρατεύματος, λόγω των παραδοσιακών Οθωμανικών αξιών που, μεταξύ των άλλων, ευνοούν τους «καταδότες» και αυτούς που, με αντάλλαγμα την εύνοια του εκάστοτε «σουλτάνου», παρέχουν όλες τις σχετικές και αρεστές (αληθείς ή όχι) πληροφορίες.
Η ταχύτητα δημοσιοποίησής τους, σε σχέση με τον χρόνο εκδήλωσης της απόπειρας ανατροπής, αποτέλεσε και το πρώτο σοβαρό επιχείρημα υπέρ της άποψης ενός στημένου και εξαιρετικά βολικού πολιτικά πραξικοπήματος.
Η παραπάνω άποψη ενισχύθηκε και από την προχειρότητα των στρατιωτικών ενεργειών που εκδηλώθηκαν πριν ένα χρόνο και οι οποίες, όχι μόνο αποτέλεσαν τον εφιάλτη του κάθε συντάκτη του οποιουδήποτε «εγχειριδίου του καλού πραξικοπηματία» αλλά επιπλέον, σε καμία περίπτωση, δεν συνάδουν με την μακροχρόνια παράδοση των ΤΕΔ σε αυτού του είδους τις «επιχειρήσεις».
Ακόμα όμως και χωρίς την Οθωμανική παράδοση της «οικειοθελούς ενημέρωσης» των αρχών για τις δραστηριότητες των πολιτών-υπηκόων, δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολο για κάποιον γνώστη-παρατηρητή να διαβάσει τα σχετικά σημάδια.
Τις παραμονές του πραξικοπήματος, αλλά και τα 2-3 τελευταία χρόνια, η εικόνα στο εσωτερικό των στρατοπέδων και των τεσσάρων κλάδων (ΣΞ, ΠΝ, ΠΑ, Σ-Χ), θύμιζε θέατρο του παραλόγου.
Δίπλα στην μεγαλύτερη παραδοσιακά ομάδα αξιωματικών, αυτή των κεμαλιστών, είχαν αφυπνιστεί και εκδηλωθεί απροκάλυπτα πλέον, αριθμητικά ασθενέστερες μεν, πολιτικά ισχυρότερες δε, ομάδες στελεχών, ισλαμικού προσανατολισμού, οι οποίες, όχι μόνο είχαν κάνει το μεγάλο βήμα από το σκοτάδι στο φως, αλλά επιπλέον, διαφοροποιούνταν ανοιχτά από τους κεμαλιστές σε όλα τα ζητήματα που αφορούσαν σε στρατιωτικά και πολιτικά θέματα.
Ήταν οι ίδιες αυτές ομάδες που είχαν ανακινήσει και αποκαλύψει τις υποθέσεις «ΕΡΓΚΕΝΕΚΟΝ» και «ΒΑΡΙΑ» και είχαν οδηγήσει στις φυλακές μεγάλο αριθμό κεμαλιστών αξιωματικών.
Οι ίδιες αυτές ομάδες, επανέρχονταν ξανά δυναμικά στο προσκήνιο, απειλώντας όχι μόνο τις παραδοσιακές κεμαλικές αξίες, των οποίων βασικό θεματοφύλακα αποτελούσαν οι ΤΕΔ, αλλά επιπλέον, απειλώντας και τις παραδοσιακές αρχές του στρατεύματος.
Ανάλογο ήταν το κλίμα και μεταξύ των κληρωτών, διαμορφώνοντας έτσι τις ιδανικές συνθήκες, είτε για μια κατευθυνόμενη-ελεγχόμενη, είτε για μια αυθόρμητη επέμβαση για την αποκατάσταση της τάξης.
Πράγματι, η τάξη, όπως ήταν σχεδιασμένη στο μυαλό του Ερντογάν, αποκαταστάθηκε.
Η ταχύτητα της «αυθόρμητης» παρέμβασης των ταγμάτων της ισλαμικής πολιτοφυλακής ήταν εντυπωσιακή.
Εντυπωσιακός ήταν επίσης ο ταχύτατος και ο «σαν έτοιμος από καιρό», μηχανισμός ενημέρωσης και επηρεασμού της κοινής γνώμης, ο οποίος με διαφημιστικά σποτ, ενημερωτικά φυλλάδια, αγιοποιήσεις ηρώων και με άλλες κλασσικές προπαγανδιστικές μεθόδους, φρόντισε να εδραιώσει την παντοδυναμία του Τούρκου προέδρου.
Εξίσου εντυπωσιακό ήταν τέλος και το πλήγμα που δέχτηκαν οι ΤΕΔ, όχι τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όπου θεωρείται ότι παραμένουν σχετικά δημοφιλείς, αλλά περισσότερο στο εξωτερικό και σε συμμαχικό επίπεδο, αφού οι εικόνες στρατιωτικών να διαπομπεύονται, να αφοπλίζονται, να προπηλακίζονται, ακόμα και να αποκεφαλίζονται, δεν είναι καθόλου κολακευτικές και σίγουρα δεν συνάδουν με αυτό που θέλει να ονομάζεται «ο δεύτερος μεγαλύτερος και ισχυρότερος στρατός στο ΝΑΤΟ».
Οι εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν, δημιούργησαν μεν κάποια νέα δεδομένα πλην όμως, το «τραύμα» επουλώνεται σχετικά γρήγορα, ενώ η αποκατάσταση στηρίζεται σε τρία βασικά δεδομένα.
Πρώτον, στην υψηλή ετοιμότητα αναπλήρωσης των κενών που δημιουργήθηκαν σε προσωπικό επαγγελματιών, λόγω αφενός του ολοένα και αυξανόμενου εργατικού νέου δυναμικού που σταδιακά θα βρεθεί αντιμέτωπο με το πρόβλημα της ανεργίας και αναγκαστικά, εν μέρει, θα στραφεί προς τις ΤΕΔ και αφετέρου, εξαιτίας της συνεχιζόμενης εδώ και πολλά χρόνια, υπερ-απόδοσης όλων των κλάσεων των κληρωτών, εξαιτίας του υπερπληθυσμού της χώρας.
Σίγουρα η αναπλήρωση έμπειρου και εμπειροπόλεμου προσωπικού δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί χρόνο και χρήμα, αλλά και τα δύο αυτά στοιχεία συναντώνται εν αφθονία στις ΤΕΔ.
Δεύτερον, στις ακόμα υψηλές, παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις οικονομικών αναλυτών, δυνατότητες της τουρκικής οικονομίας η οποία, ποτέ δεν φείδεται κεφαλαίων σε ότι αφορά στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύνολο σχεδόν των εξοπλιστικών προγραμμάτων που συνεχίζονται σχετικά ανεπηρέαστα.
Τρίτον, στην βαθιά ριζωμένη στο στράτευμα πειθαρχία, η οποία μπορεί να εκπηγάζει από την παραδοσιακή οθωμανική τάση υποτέλειας και υποταγής στην κάθε μορφής εξουσία, πλην όμως, παραμένει σχετικά ακλόνητη από εξωτερικές αναταράξεις και κλυδωνισμούς.
Κανείς δεν πρέπει να παραβλέψει το γεγονός της επιχείρησης της «ασπίδας του Ευφράτη», που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε, με τις όποιες ατέλειες, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα μετά το πραξικόπημα και τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων στο εσωτερικό της χώρας.
Τα παραπάνω, σε καμία περίπτωση δεν δίνουν την εικόνα ενόπλων δυνάμεων σε διάλυση ή σε αποσύνθεση, όπως αρκετοί έσπευσαν να υποστηρίξουν.
Σε ότι δε αφορά στην προσέγγιση των, ευτυχώς, λίγων και εγχώριων γραφικών, που βιάστηκαν να ξιφουλκήσουν και να προτείνουν επέλαση προς ανατολάς, μια επανάληψη της ιστορίας δεν θα έβλαπτε καθόλου.
Το 1919, θεωρώντας ότι στις απέναντι ακτές βρίσκεται ένα στράτευμα σε αποσάθρωση, κανείς δεν εκτίμησε ότι, όχι τόσο η επέμβαση άλλων ξένων δυνάμεων, αλλά ειδικά, η απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, θα ήταν η σπίθα που όχι μόνο θα άναβε την φλόγα του τουρκικού εθνικισμού, αλλά θα αποτελούσε και την συγκολλητική ουσία των αντιτιθέμενων απόψεων Άγκυρας και Κωνσταντινούπολης και θα οδηγούσε σε αυτό που εμείς ονομάζουμε καταστροφή και οι Τούρκοι νίκη και ανεξαρτησία.
Στην συμπλήρωση ενός χρόνου από την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, απαιτείται να πρυτανεύει η λογική και η σοβαρή γνώση γιατί είναι αλήθεια ότι, η ιστορία έχει την τάση να επαναλαμβάνεται, αλλά όχι πάντοτε ως φάρσα.
Γράφει ειδικός συνεργάτης του ArmyNow
