Δρ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΙΛΗΣ* Στην τελική ευθεία για τις εκλογές είναι χρήσιμο να καταγραφούν οι κυριότερες προκλήσεις στο πεδίο της ενεργεια...
Δρ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΙΛΗΣ*
Στην τελική ευθεία για τις εκλογές είναι χρήσιμο να καταγραφούν οι κυριότερες προκλήσεις στο πεδίο της ενεργειακής διπλωματίας. Ο χρόνος που μεσολαβεί δεν είναι μεν κρίσιμος (υπό την έννοια ότι δεν απαιτούνται άμεσες παρεμβάσεις), ωστόσο επ’ ουδενί η Πολιτεία δεν πρέπει να δώσει την εικόνα ασυνέχειας ή ασυνέπειας ως προς τις δεσμεύσεις της.
Τα σχέδια εθνικής σημασίας δεν μπορούν να διαταράσσονται ούτε να εξαρτώνται από τις εναλλαγές στην εξουσία. Οι επιμέρους διαφοροποιήσεις είναι ευπρόσδεκτες και συνήθως βοηθούν στη σύνθεση ενός αποδοτικότερου πλάνου υλοποίησης. Οι συνθήκες όμως έχουν ωριμάσει, ώστε οι περισσότερες πολιτικές δυνάμεις να συμφωνήσουν στα βασικά σημεία ενός στρατηγικού σχεδίου με άξονα την ενέργεια. Αλλωστε, το εν λόγω ζήτημα δεν προσφέρεται για αντιπαλότητες, εξ ου και το γεγονός ότι έχει παραμείνει, με ελάχιστες εξαιρέσεις, εκτός πολιτικής αντιπαράθεσης.
Το 2015 είναι έτος αποφάσεων και διασαφήνισης της κατάστασης σε αρκετά επίπεδα. Κατά πρώτον, η διατήρηση της δυναμικής του TAP και η επιτάχυνση των εργασιών κατασκευής, σε μία πιεστική συγκυρία για το project, με ορατό τον κίνδυνο ενδεχόμενων επιπλοκών ανάλογα τον βαθμό συμμετοχής της Τουρκίας στο προωθούμενο εναλλακτικό σχέδιο του South Stream.
Παρά την ωριμότητα του TAP, χρειάζεται να διανυθεί αρκετός δρόμος για την υλοποίησή του και μάλιστα όχι ανεμπόδιστα. Στο εσωτερικό υπάρχουν αντιδράσεις που δεν έχουν ακόμη καμφθεί και οι οποίες ίσως ενταθούν ενόψει και κατόπιν των εκλογών, με την αναθεώρηση της Συμφωνίας Φιλοξενούσης Χώρας να έχει προαναγγελθεί από την αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ στο εξωτερικό εντοπίζονται καθυστερήσεις που τοποθετούν την περαίωσή του μετά το 2020, αλλά και δυσκολίες στην απόκτηση άδειας προσαιγιάλωσης στην Ιταλία. Εν συνεχεία, η στάση μας έναντι της διαφαινόμενης ανάπτυξης κόμβου μεταφοράς του ρωσικού αερίου στα ελληνοτουρκικά σύνορα, εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει και την υλοποίηση του κάθετου άξονα με επίκεντρο τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό (IGB).
Η Μόσχα δείχνει αποφασισμένη, για μία σειρά από λόγους, να προχωρήσει στην αντικατάσταση του South Stream με ένα εναλλακτικό σχέδιο, για το οποίο παραμένει ασαφές κατά πόσο και σε τι βαθμό προβλέπεται ή ενδέχεται να συμμετάσχει η Ελλάδα. Πέρα από αυτό, πάντως, οφείλουμε να είμαστε ανοικτοί απέναντι σε οποιαδήποτε πρόταση μας εμπλέκει θετικά στο ενεργειακό γίγνεσθαι, πάντα με γνώμονα τη βιωσιμότητα και την προστιθέμενη αξία για τα στρατηγικά μας συμφέροντα.
Οσο σημαντική είναι η διαφοροποίηση προμηθευτών για την ασφάλεια τροφοδοσίας της Ε.Ε. άλλο τόσο αξιοσημείωτη είναι η διεύρυνση των δρόμων όδευσης. Η συστηματικοποίηση των προσπαθειών για την ανάδειξή μας σε κρίσιμο κρίκο διαμετακόμισης απαιτεί πλουραλισμό και σχετική ευελιξία κινήσεων συνδυαστικά με την αναβάθμιση υφιστάμενων εγκαταστάσεων (σταθμός υγροποίησης στη Ρεβυθούσα). Πιθανή μετεξέλιξή μας σε σταυροδρόμι αγωγών θα επιφέρει ουσιαστικό όφελος μόνο αν αναπτύξουμε παράλληλα νέες εθνικές υποδομές. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει συμπράξεις μέσα από την προσέλκυση επενδύσεων για τις οποίες αναγκαία συνθήκη είναι η σταθεροποίηση στο εσωτερικό της χώρας.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, μολονότι αναμένονται αργοπορίες, διεργασίες και αναζήτηση επιπλέον πόρων θα εντατικοποιηθούν, καθορίζοντας τις δυνατότητες διάθεσης σε τρίτες αγορές. Ωστόσο, η περιοχή έπεται ποσοτικά και χρονικά από άλλες, ενώ οι προοπτικές της είναι εν πολλοίς αλληλένδετες με την εξομάλυνση εντάσεων και χρονιζουσών διαφορών, την πορεία ανασχηματισμού καθεστώτων και κοινωνιών, την επαρκή αντιμετώπιση περιφερειακών κινδύνων, καθώς και τις τιμές ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση, οι συμμαχίες που προωθούνται χρήζουν ουσιαστικής εμβάθυνσης προκειμένου να αντέξουν στον χρόνο. Αυτονόητα οι όποιες συμπράξεις δεν θα ικανοποιήσουν όλες τις δυνάμεις της περιοχής.
Sine qua non θεωρείται και η διασφάλιση της ομαλής πορείας της διαγωνιστικής διαδικασίας για την εκμετάλλευση του ορυκτού μας πλούτου, χωρίς απρόοπτα και εκπλήξεις, σε μία ούτως ή άλλως σύνθετη συγκυρία. Η πτώση των τιμών του πετρελαίου καθιστά λιγότερο ελκυστικές τις μεγάλες τοποθετήσεις κεφαλαίων που απαιτούνται για την άντληση από κοιτάσματα σε μεγάλα βάθη, όπως αυτών της Ανατολικής Μεσογείου αλλά εν μέρει και της χώρας μας. Οι περισσότερες εταιρείες εύλογα στρέφονται στην αξιοποίηση πεδίων με χαμηλότερο κόστος εξόρυξης, αποστασιοποιούμενες από αυτά που επιβραδύνουν τις αποσβέσεις των επενδύσεών τους. Είναι ενθαρρυντικό μεν ότι δεν βρισκόμαστε στον πρώτο κύκλο αποφάσεων που πρέπει να ληφθούν για την τήρηση χρονοδιαγραμμάτων, εντούτοις, εφόσον διατηρηθεί η τωρινή δυναμική, πολλά projects με χαμηλότερη κερδοφορία ή αυξημένο επιχειρηματικό και πολιτικό ρίσκο είτε θα ανασταλούν είτε θα ματαιωθούν.
Σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον, η Ελλάδα δεν λειτουργεί εν κενώ. Η γεωπολιτική ρευστότητα απαγορεύει σκέψεις εφησυχασμού και εσωτερικών διαιρέσεων. Αντιθέτως, η επίτευξη ευρύτερων συγκλίσεων και η σύμπηξη μετώπου δημιουργούν συνθήκες αποτελεσματικότερων παρεμβάσεων και προάσπισης των εθνικών ενεργειακών μας συμφερόντων έναντι του εντεινόμενου ανταγωνισμού.
* Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια